Castor ve Pollux, Dioscuri, Dioskouroi, Kastor ile Polydeuces

Makale: Özhan Öztürk

Dioscuri veya Dioskouroi,Tyndareus ile evli Leda’nın biri kocasından diğeri tanrı Zeus’tan olma iki oğluna (Castor ve Pollux; Kastor ‘Κάστωρ’ ile Polydeuces ‘Πολυδεύκης’) verilen isimdir.

Dioscuri yani Kastor ve Polydeukes (Pollux) adlı çocuklar, Helena ve Klytaimnestra’nın kardeşiydi. Leda, Zeus’tan hamile kaldığı gece insan kocasıyla da birleştiğinden ikizlerden Polydeukes ile Helen Zeus’un, Kastor ile Klytaimnestra ise Tyndareos’un soyundan gelmiş bu yüzden Diosokurlar bazen Tyandarlar (Tyandarydoi) olarak da anılmıştır (Plin. Historia N. x. 43; Serv. ad Virg. Georg. iii. 89; Horat. Carm. iii. 29, 64).

Kastor ve Pollux’ın kaçırılan kız kardeşleri Helena’yı kurtarması

Söylencenin bir varyasyonuna göre Zeus kuğu kılığında Leto ile birleşmiş bu yüzden

kadın ikizleri doğurmamış Sparta’da Taydeon dağında yumurtlamıştır. Kardeşlerden ölümlü olan Kastor iyi bir asker, koşucu ve at terbiyecisi olup, pek çok Olimpiyatta yarışıp, çoğunlukla kazanmışsa da Zeus’un oğlu olduğu için ölümsüz olan Pollux ise (Polydeukes) aklın gücüne sahiptir. Atina kralı Thesus, kız kardeşleri Helena’yı kaçırınca Dioskurlar Attike üzerine yürümüş, Helena’yı kurtarırken, tahta Menestheus’u geçirmiş ve

Theseus’un annesi Aithra’yı beraberlerinde götürmüşlerdir. Kalydon avına ve Argo seferine katılan ikizler ayrıca Peleus ile İason’un İolkus’ta yardım etmişlerdir. Dioskurlar babaları Tyandreus’un kardeşi Aphareus’un oğulları yani amcaoğulları olan İdas ve Lygkeus’un düğününde Phoibe ve Hilara adlı gelinleri kaçırmış, bir söylenceye göre çıkan çatışmada Kastor ile Lygkeus ölmüş bir başkasına göre kızlardan çocuk sahibi olmuş, kuzenleriyle Arkadia’ya sığır çalmak için giderken aralarında anlaşmazlık çıkınca Kastor İdas tarafından öldürülmüştür. Zeus, bunun üzerine İdas’ı bir yıldırımla öldürürken Polydeukes’i yanına tanrılar diyarına almış ama o ölüler dünyasına giden ikizi olmadan gökyüzünde kalamayacağını söyleyince Zeus iki kardeşin birer gün arayla Olympos tanrıları arasında vakit geçirmesine izin vermiştir (Pind. Nem. x. 80;  Apollod. iii. 10. 7; Hygin. Fab. 77). Dioskurların Hint-Avrupa mitolojisindeki Aşvinler ve Anglosakson mitolojisindeki Hengist ve Horsa ile benzerliği dikkat çekicidir.

Romalılar, Dioscuri veya Castores adıyla anılan ikizlerin Romalıların Latinlere karşı Regillus Gölü Savaşında zafer kazanmasına yardım eden kahramanlar olduğu iddiasıyla tapınmışlardır. Postumius Albus savaş sırasında ikizler onuruna bir tapınak inşa edeceğine söz vermiş ve Forum’da Vesta tapınağı karşısına inşa ettirmiştir. Eski Yunan’da başı sıkışan denizciler Dioskurlara geminin kıç tarafında beyaz kuzular kurban ederek fırtınaları dindirmeleri ve geceleri aydınlatmalarını dilerlerdi.

Her yıl 15 Temmuz günü Regillus zaferi kutlanırken ikizler onurlandırılmaktaydı. Sonradan Circus Maximus ve Circus Flaminius’da birer Dioskur tapınağı daha inşa edilmiştir  (Vitruv. iv. 7; P. Vict. Reg. Urb. xi.)

Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016